HAT REAKTÖRLERİ
Hat reaktörleri elektrikli motorları ve değişken frekanslı sürücüleri (VFD'ler) zararlı akım ve voltaj yükselmelerinden korur. Reaktörler ayrıca, harmonikler olarak da bilinen güç sistemine empedans ekleyerek güç hattı bozulmasını etkili bir şekilde azaltır.
REAKTÖRLERİ ANLAMAK
Üç fazlı bir hat reaktörü, esasen bir güç sistemi içinde seri olarak bağlanmış bir indüktördür. Hat Reaktörleri, basit elektromanyetik cihazlar olup, genellikle ‘indüktör’ olarak adlandırılırlar. Bakır veya alüminyum sargılı bobinler ve silisli transformatör sacları ile hava aralıklı olarak tasarlanarak üretilmektedirler. Hat reaktörleri şebeke ile değişken frekanslı sürücüler (VFD) arasına ve motor koruma reaktörleri ise sürücüler ile elektrikli motor arasına seri olarak bağlanır.
Hat reaktörü, hat direncini elde etmek için kullanılan ek devre endüktansı sağlar. Tipik olarak ohm cinsinden direnç olarak tanımlanan empedans, reaktörden geçen sistem voltajı ve hat akımı ile birleştirilir ve yüzde (%) olarak ifade edilir. Bu yüzde, her bir hat reaktör derecesi için empedans seviyesini tanımlamak için kullanılmaktadır.
Empedans, hattaki akım değişikliklerinin hızını yavaşlatmaya yarar. Reaktörden geçen akım arttıkça, uygulanan empedans yüzdesi de artar. Reaktörden geçen akım yükün nominal akımına eşit olduğunda reaktör empedans yüzdesi maksimum değerine ulaşmış olur. Akım azaldıkça bir başka deyişle reaktörün tam yük akım değerinin altına düştükçe, uygulanan empedans yüzdesi de orantılı olarak azalacaktır. Bu nedenle, reaktörün yeterli fiziki büyüklükte olması ve iletken kalınlıklarının doğru seçilmiş olması hayati önem taşır, olması gerekenden büyük veya küçük üretilmiş rektörler yük akımı açısından problem oluşturmaktadır.
VFD (MOTOR SÜRÜCÜSÜ) KORUMASI VE HARMONİK AZALTMA
Değişken frekanslı bir sürücünün giriş tarafına bir hat reaktörü bağlandığında, reaktör empedansı hat voltajı bozulmalarını (ani yükselmeler ve dalgalanmaları) etkili bir şekilde yumuşatır ve yavaşlatır. Bu sayede voltajı sapmaları meydana geldiğinde sürücünün hasar görmesini önlemeye yardımcı olur ve sürücünün aşırı gerilim hatası vermesi de engellenmiş olur. Kompanzasyon kondansatörlerinin devreye girip çıkması ve yük akımı dalgalanmaları güç sistemlerinde bozunumlara neden olmaktadır.
Reaktörler ayrıca sürücü tarafından çekilen harmonik akımlarını azaltır ve sürücünün çalışmasını engelleyebilecek olan gerilim harmoniklerini engellemeye de yardımcı olur. Sürücülerin girişine birer hat reaktörü bağlanması hemen hemen tüm sürücü uygulamalarında sürücü koruması ve harmoniklerin azaltılması için ekonomik bir çözümdür.
SONUÇ OLARAK
Hat reaktörleri, mevcut dalga biçimini stabilize etmede ve şebeke ile sürücü arasında bir empedans görevi görme konusunda çok önemlidir. Reaktör empedansı, sürücünün giriş bölümünü korur ve sürücü tarafından güç sisteminden çekilen harmonik akımını azaltır.
